Τσούζει ο ΦΠΑ στα τρόφιμα

Αφού πέρασε από σαράντα κύματα και αφού κυκλοφόρησαν διάφορα σενάρια, τελικά έκλεισε: 13% ο ΦΠΑ στα τρόφιμα από την 1η Ιανουαρίου 2011. Η κυβέρνηση αγνόησε τις εκκλήσεις των επαγγελματιών που ζητούσαν να μην αυξηθεί ο συντελεστής ΦΠΑ από το 11% στο 13%, ή έστω να μεταταγούν τα τρόφιμα στον πολύ μειωμένο συντελεστή (κάτι το οποίο έγινε για τα φάρμακα και την τουριστική βιομηχανία). Τώρα πια, η ελπίδα για να μην αυξηθούν οι τιμές στη λιανική του κρέατος, μεταφέρονται σε δύο πιθανότητες: α) να απορροφήσει η αγορά για άλλη μια φορά την αύξηση του ΦΠΑ, β) να λειτουργήσει στο μέγιστο βαθμό η συμφωνία για μείωση τιμών που έκανε στα μέσα Δεκεμβρίου το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης με μερικούς προμηθευτές και επιχειρήσεις σούπερ μάρκετ. Είναι βέβαια άγνωστο το πώς θα κινηθούν σε συνολικό επίπεδο οι τιμές, αφού αφενός αυξάνεται ο έμμεσος φόρος για όλα τα προϊόντα του κλάδου, αφετέρου θα μειωθούν οι τιμές 65 προϊόντων αλλαντικών και 40 ειδών και κοπών κρέατος. Αυτό θα περιμένουμε να το συμπεράνουμε εν καιρώ, αλλά φαίνεται σήμερα δύσκολο να υπάρξει μια γενικευμένη τάση μείωσης τιμών. Αν μιλάμε για τον κλάδο του κρέατος, η μείωση επί το πλείστον αφορά εισαγόμενο κρέας, και σε πρώτη ματιά αυτό δημιούργησε ανησυχία στους Έλληνες κτηνοτρόφους ότι το ελληνικό θα φανεί ακόμη πιο ακριβό στον καταναλωτή. Όπως πάντως αναφέρθηκε πιο πριν, θα πρέπει να περάσει λίγος καιρός μέχρι να δούμε τα αποτελέσματα αυτής της κίνησης του Υπουργείου Περιφερειακής Ανάπτυξης. Μέχρι στιγμής, το μόνο σίγουρο είναι η αύξηση του ΦΠΑ στο 13%, που είναι όμως αμφίβολο αν θα αυξήσει τα δημόσια έσοδα (όφελος 800 εκατ. αναμένει το οικονομικό επιτελείο), αφού η κατανάλωση παρουσιάζεται σημαντικά μειωμένη. Ενώ είναι εμφανής η γενικευμένη ανημπόρια του καταναλωτή, και μολονότι είναι βέβαιο ότι η αγορά δεν μπορεί να απορροφήσει ξανά την αύξηση ΦΠΑ, έχουμε σήμερα την τρίτη αύξηση σε πολύ λίγους μήνες. Αν μια κυβέρνηση ήθελε να επιδείξει πραγματική και γενικευμένη μείωση τιμών στα τρόφιμα, που είναι είδος βασικής ανάγκης, όφειλε να μεταφέρει τα τρόφιμα στον υπερμειωμένο συντελεστή. Κι αυτό για λόγους κοινωνικής ανάγκης. Ο ΦΠΑ στα τρόφιμα δεν είναι υποχρεωτικό να βρίσκεται εκεί που βρίσκεται. Κάθε χώρα υποχρεούται να έχει τον κανονικό συντελεστή τουλάχιστον στο 15% (στην Ελλάδα είναι 23%) και αποφασίζει μόνη της ποιος θα είναι ο μειωμένος συντελεστής (στην Ελλάδα 13% πλέον) και ο πολύ μειωμένος συντελεστής (στην Ελλάδα 6,5% πλέον). Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κύπρος εφάρμοσε στα τρόφιμα πριν από λίγες μέρες συντελεστή ΦΠΑ 5%, αυξάνοντάς τον από το 0% που είχε μέχρι το τέλος του 2010. Η Μάλτα επίσης διατηρεί τον μηδενικό ΦΠΑ στα τρόφιμα, όπως και η Μ. Βρετανία για τα περισσότερα είδη τροφίμων που διακινούνται στη χώρα. Κι όλα αυτά, σε μια στιγμή που η Ευρωπαϊκή Ένωση μελετά τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να ενισχυθεί και να βελτιωθεί το σύστημα του Φόρου Προστιθέμενης Αξίας «προς όφελος των πολιτών, των επιχειρήσεων και των κρατών μελών». Τη δημόσια συζήτηση για το θέμα αυτό άνοιξε η Κομισιόν τον περασμένο Δεκέμβριο με στόχο να δοθεί σε όλους τους ενδιαφερόμενους η δυνατότητα να εκφράσουν τις απόψεις τους σχετικά με τα προβλήματα που υπάρχουν σήμερα και πώς αυτά μπορούν να αντιμετωπιστούν. Να θυμίσουμε ο ΦΠΑ καθιερώθηκε στην Ε.Ε. προ 40 και πλέον ετών, σε μία εποχή που η αγορά είχε πολύ διαφορετική εικόνα από σήμερα. Παρά τις προσπάθειες κατά τη διάρκεια των ετών να εκσυγχρονιστεί και να απλουστευθεί βήμα προς βήμα το σύστημα του ΦΠΑ, είναι σαφές ότι το καθεστώς δεν ανταποκρίνεται πλέον στις ανάγκες μιας σύγχρονης οικονομίας που έχει ως κινητήρια δύναμη τις υπηρεσίες και είναι βασισμένη στην τεχνολογία.