Το ολοκαύτωμα του Αρκαδίου

Χαρακτηρίστηκε από πολλούς ιστορικούς ως το «δεύτερο 1821». Ηρωισμός, κρητική λεβεντιά και αυτοθυσία, αξιοπρέπεια και αγωνιστικό μένος ήταν οι αρετές που διέθεταν οι Κρήτες επαναστάτες, οι οποίοι είχαν ήδη ξεκινήσει να συγκεντρώνονται στο Αρκάδι από τις 3 Μαρτίου του 1866 προκειμένου να φθάσουν το Νοέμβριο να αριθμούν τους 259 πολεμιστές και 705 γυναικόπαιδα. Στις 24 Σεπτεμβρίου είχε καταφθάσει ο συνταγματάρχης του Ε.Σ. Π. Κορωναίος με λίγους εθελοντές και ανηγορεύθη αρχηγός. Ο Κορωναίος εθεώρησε την περιοχή ως μη κατάλληλη για άμυνα, όμως ο Ηγούμενος της Μονής Γαβριήλ δεν σκέφτονταν να την εγκαταλείψει, και μάλιστα προχώρησε σε αμυντικές ετοιμασίες, τοποθέτησε ως φρούραρχο τον ανθυπολοχαγό Ι. Δημακόπουλο και πήγε ο ίδιος στις επαρχίες προς στρατολόγηση πολεμιστών. Οι μεγάλες Δυνάμεις, εκτός από την Ρωσία που κινήθηκε δραστήρια, αδιαφόρησαν για την Επανάσταση στην μεγαλόνησο, και η ελληνική κυβέρνηση κράτησε στάση ουδετερότητας, αφήνοντας έτσι αβοήθητους τους Κρήτες στον Αγώνα τους κατά του δυνάστη Τούρκου. Ο τουρκικός στρατός, αποτελούμενος εκ 6.000 πεζών, 200 ιππέων, 1.200 Αλβανών και υποστηριζόμενος εκ τριάντα πυροβόλων, υπό την αρχηγίαν του Μουσταφά Ναϊλή Πασά εξεστράτευσε κατά της Ιεράς Μονής Αρκαδίου, ενώ ζήτησε από τον ηγούμενο Γαβριήλ να παραδοθεί. Η απάντηση ήταν για μια ακόμα φορά όπως αρμόζει στον απαράμιλλο ηρωισμό των Ελλήνων αρνητική. Η επίθεση ξεκίνησε στις 8 Νοεμβρίου. Στις μάχες έδειξαν ιδιαίτερο ζήλο και ηρωισμό οι: Δημακόπουλος, Σπύρος Ολύμπιος, Κούβος, Δενιανάκης, Γαληνάκης. Την επομένη όμως ημέρα η εξωτερική γραμμή άμυνας διαλύεται, σκοτώνεται ο Ηγούμενος Γαβριήλ και οι Τούρκοι εφορμούν στον περίβολο της Μονής. Ταλαιπωρημένοι και κουρασμένοι οι επαναστάτες και έχοντες βέβαιη την αιχμαλωσία, ο Κωνσταντίνος Γιαμπουδάκης από το χωριό Άδελε του Ρεθύμνου κλείνεται μαζί με άλλους πολεμιστές και γυναικόπαιδα στην πυριτιδαποθήκη. Η πυροδότηση των βαρελιών με το μπαρούτι προκάλεσε την καταστροφή της Μονής και τον βίαιο θάνατο πολλών Ελλήνων αλλά και Τούρκων εισβολέων. Ο κρότος της ανατίναξης λέγεται ότι ακούστηκε μέχρι το Ηράκλειο. Μετά την ανατίναξη της πυριτιδαποθήκης ο Ι. Δημακόπουλος συνέχισε να πολεμάει κατά των Τουρκαλβανών στον περίβολο της Μονής. Ο ίδιος την 9η Νοεμβρίου αποφάσισε να παραδοθεί στον τακτικό τουρκικό στρατό όταν έλαβε εγγυήσεις για την ζωή των τελευταίων υπερασπιστών που μάχονταν μέσα από τα ερείπια. Ωστόσο, την επομένη εκτελέστηκε με αποκεφαλισμό τόσο αυτός όσο και οι περισσότεροι αιχμάλωτοι.