Ο «Mηχανισμός των Αντικυθήρων» στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών

Έκθεση με τίτλο «Ο Mηχανισμός των Αντικυθήρων: Περιήγηση στην αστρονομία και την τεχνολογία της εποχής του» σχετικά με το σπουδαιότερο τεχνολογικό αντικείμενο που σώθηκε από τον αρχαίο κόσμο, παρουσιάζει από σήμερα, Δευτέρα, και μέχρι τις 25 Ιανουαρίου 2010 το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (ΕΙΕ).
Ο Υπολογιστής των Αντικυθήρων όπως έχει ονομαστεί ένα αστρονομικό όργανο - υπολογιστής που μετρούσε τις εκλείψεις του Ηλίου και της Σελήνης και κατά πάσα πιθανότητα τις τροχιές των πλανητών. Μια διάταξη που είναι από τις πιο σημαντικές μηχανικές εφευρέσεις στην ιστορία της ανθρωπότητας. Μέχρι τώρα πιστεύαμε ότι είχε κατασκευαστεί γύρω στο 90 π.Χ. αλλά μετά την λεπτομερή ανάλυση του, με ένα αξονικό τομογράφο βάρους 8 τόνων από την Αγγλία, βρήκαμε ότι φτιάχτηκε μερικές δεκαετίες νωρίτερα, δηλαδή κοντά στο 125 π.Χ. Εκείνη την εποχή μάλιστα δεν ζούσε άλλος μεγάλος αστρονόμος στον ελλαδικό χώρο εκτός από τον Ίππαρχο, ο οποίος εκτός από αστρονόμος ήταν και μαθηματικός, γεωγράφος και μετεωρολόγος. Έζησε μετά τον Αρχιμήδη, τον Αρίσταρχο, τον Απολλώνιο και τον Ερατοσθένη. Ήταν η ίδια εποχή, από το 161 π.Χ. μέχρι και το 126 π.Χ., που ο Ίππαρχος έκανε πολλές παρατηρήσεις στη Βιθυνία, τη Ρόδο και την Αλεξάνδρεια. Στο έργο του αυτό βοηθήθηκε από μια σειρά οργάνων που φαίνεται ότι ο ίδιος είχε επιμεληθεί την κατασκευή τους και ήταν μεταξύ άλλων ο γνώμων, το ηλιωρολόγιον, το υδρολόγιον, η στερεά σφαίρα, η διόπτρα και ο αστρολάβος. Έτσι, ο Ίππαρχος παρουσιάζεται εξαιτίας της σπουδαιότητας του πλήθους των ανακαλύψεών του ως ο κατεξοχήν δημιουργός της επιστήμης της Αστρονομίας και ως ο μεγαλύτερος αστρονόμος παρατηρητής όλων των εποχών.

Η έκθεση, η οποία συνοδεύεται από σχετικές επιστημονικές ομιλίες, πραγματοποιείται στο πλαίσιο των ειδικών μορφωτικών εκδηλώσεων «Επιστήμης Κοινωνία». Στην έκθεση θα παρουσιαστούν η ιστορία και οι λειτουργίες του αρχαιότερου μηχανικού αστρονομικού υπολογιστή, καθώς και όψεις της αρχαίας αστρονομίας και τεχνολογίας, οι οποίες είναι απαραίτητες για την κατανόηση της λειτουργίας του Μηχανισμού και την τοποθέτησή του στο πλαίσιο της Ιστορίας των Επιστημών και της Τεχνολογίας. Ο επισκέπτης θα μπορεί να περιηγηθεί στα δεδομένα της ιστορικής έρευνας (αρχαία κείμενα και αρχειακό υλικό), στις εικόνες από το εσωτερικό του Μηχανισμού που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά με τη χρήση υπερσύγχρονης τεχνολογίας, σε τρισδιάστατες αναπαραστάσεις και μηχανικά ομοιώματα, καθώς και σε πολυμεσικές εφαρμογές με θέμα την αστρονομία και την τεχνολογία που προϋπήρξαν της κατασκευής του Μηχανισμού. Κατά την αποψινή εκδήλωση των εγκαινίων θα παρουσιαστεί το έργο «Hephaestus» από τον Ευθύμιο Νικολαΐδη, Διευθυντή Ερευνών του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του ΕΙΕ, θα απευθυνθούν χαιρετισμοί από εκπροσώπους του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και της Ομάδας Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, θα παρουσιαστεί η έκθεση από τον κ. Ιωάννη Μπιτσάκη, ιστορικό των επιστημών, ενώ θα ακολουθήσει διάλεξη του καθηγητή κ. Θεοδόσιου Τάσιου με θέμα «Μας ενδιαφέρει ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων;» Την Τετάρτη 16 Δεκεμβρίου, στις 19.30, στο πλαίσιο της έκθεσης του ΕΙΕ, το Βρετανικό Συμβούλιο διοργανώνει Στρογγυλό Τραπέζι με θέμα «Ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων στο πλαίσιο της ιστορίας, της επιστήμης και της τεχνολογίας». Έχουν κληθεί να μιλήσουν ο καθηγητής Ρόναλντ Νάμπερς του πανεπιστημίου του Ουισκόνσιν των ΗΠΑ, και οι: Θεοδόσιος Τάσιος, καθηγητής ΕΜΠ και πρόεδρος της Εταιρείας Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας, Τόνι Φριθ, μαθηματικός και σκηνοθέτης, μέλος της Ομάδας Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, Πάολο Μπρένι, πρόεδρος της Επιτροπής Επιστημονικών Οργάνων (SIC) και αντιπρόεδρος της IUHPS-DHST και Ρομπέρ Αλέ, ιστορικός των επιστημών και των τεχνικών, καθηγητής του πανεπιστημίου της Λιέγης και μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας.Η έκθεση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων διοργανώνεται από το Πρόγραμμα Ιστορίας, Φιλοσοφίας και Διδακτικής των Επιστημών και της Τεχνολογίας, του Ινστιτούτου Νεοελληνικών Ερευνών του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών, σε συνεργασία με το Εργαστήριο Διδακτικής και Επιστημολογίας Φυσικών Επιστημών και Εκπαιδευτικής Τεχνολογίας - ΠΤΔΕ του Πανεπιστημίου Αθηνών, την Ομάδα Μελέτης του Μηχανισμού των Αντικυθήρων, το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο και την Εταιρεία Μελέτης Αρχαίας Ελληνικής Τεχνολογίας.

Η έκθεση και οι παράλληλες εκδηλώσεις πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού έργου «Hephaestus» (Hellenic Philosophy, History and Environmental Science Teaching Under Scrutiny) του 7ου Προγράμματος Πλαισίου για την έρευνα της ΕΕ. Η έκθεση θα λειτουργεί στο ισόγειο του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών (Βασ. Κωνσταντίνου 48, Αθήνα, τηλ. 210 7273501, 7273516) καθημερινά από τις 10.00 - 20.00 και Σάββατο-Κυριακή 10.00 - 14.00, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό.