Ο φιλόσοφος και η πόρνη

Η πιο διάσημη εταίρα της αρχαιότητας, ήταν η Λαΐδα η Κορίνθια. «Όλη η Ελλάδα έλιωνε από πόθο μπροστά στην πόρτα της», έγραφε ο Ρωμαίος ποιητής, Προπέρτιος.

Έζησε την περίοδο του Πελοποννησιακού Πολέμου, από το 431 π.Χ. μέχρι το 404 π.χ. Λεγόταν ότι είχε όμορφες ξανθές μπούκλες, λεπτό και καλλίγραμμο σώμα, με δύο στήθη «σαν κυδώνια».
Ήταν τόσο περιζήτητη, που τολμούσε να ζητάει υπέρογκα ποσά από τους πελάτες της. Ο φιλόσοφος Σωτίων υποστήριζε, ότι η παροιμιώδης έκφραση «δεν είναι για όλους τους άνδρες η Κόρινθος», αναφερόταν στις «τσουχτερές» τιμές της εταίρας Λαΐδας, που δεν μπορούσαν να πληρώσουν όλοι.

Ο μεγάλος Αθηναίος ρήτορας Δημοσθένης, ήταν ένας απ’ τους επίδοξους εραστές της Λαΐδας. Όταν, όμως, άκουσε το ποσό που θα έπρεπε να καταθέσει, για να απολαύσει μία νύχτα μαζί της, άλλαξε γνώμη και της απάντησε «δεν αγοράζω με δέκα χιλιάδες δραχμές κάτι που αργότερα θα μετανιώσω». Δέκα χιλιάδες δραχμές αντιστοιχούσαν σε περίπου 2.000 ευρώ, αν οι υπολογισμοί των ειδικών είναι σωστοί.

Φημιζόταν, όχι μόνο για την ομορφιά και τον αισθησιασμό της, αλλά και για  τη μόρφωση και την καλαισθησία της.
Πολλοί έλεγαν, ότι μπορεί η Αθήνα να είχε για στολίδι τον Παρθενώνα, αλλά στην Κόρινθο μπορούσε κανείς να δει το ανάκτορο και τους κήπους της εταίρας Λαΐδας, που ήταν αξεπέραστου κάλλους.

Η Λαϊς είχε ενοχληθεί από την αδιαφορία του κυνικού φιλόσοφου Διογένη. Αν και ανάμεσα στους θαυμαστές της συγκαταλέγονταν μερικά απ’ τα μεγαλύτερα ονόματα της φιλοσοφίας και των τεχνών, ο Διογένης έμενε τελείως ανεπηρέαστος. Τότε, η εταίρα αποφάσισε να τoν τιμωρήσει. Τον πλησίασε και του πρόσφερε να περάσει μία νύχτα μαζί της, χωρίς χρέωση. Ο Διογένης συμφώνησε και πήγε να τη βρει σε ένα σκοτεινό δωμάτιο. Η Λαΐς, όμως, δεν βρισκόταν στο δωμάτιο. Τη θέση της είχε πάρει μία κακάσχημη και ηλικιωμένη υπηρέτριά της. Ο Διογένης δεν κατάλαβε τίποτα και πέρασε τη νύχτα με την άγνωστη γυναίκα. Την επόμενη μέρα, η Λαΐς τον ενημέρωσε για το περιστατικό και τον έκανε «βούκινο» σε όλη την Κόρινθο. Η αντίδραση του Διογένη, έβαλε στη θέση της την «άταχτη» εταίρα: «Λύχνου σβεσθέντος, πάσα γυνή Λαϊς», δηλαδή «Στο σκοτάδι, όλες οι γυναίκες σαν τη Λαΐδα είναι».

Η εταίρα εντυπωσιάστηκε απ’ το πνεύμα του φιλοσόφου και του προσέφερε μία πραγματική νύχτα μαζί της, χωρίς να ζητήσει χρήματα. Άλλωστε, ο Διογένης δεν είχε να της δώσει αυτό που ο ίδιος περιφρονούσε, δηλαδή τάλαντα. Εκείνη την περίοδο, ο πιο «τακτικός» πελάτης της, ήταν ο φιλόσοφος Αρίστιππος, τον οποίον κορόιδευαν οι Κορίνθιοι, επειδή ξόδευε τεράστια ποσά στην κλίνη της.

Όταν μαθεύτηκε ότι η Λαΐς προσέφερε δωρεάν το κορμί της στο Διογένη, όλοι στράφηκαν στον Αρίστιππο και ανέμεναν μία έντονη αντίδραση απ’ τον αδικημένο εραστή. Έμειναν ανικανοποίητοι, γιατί ο Αρίστιππος, με εξίσου φιλοσοφική διάθεση, απάντησε πολύ ήρεμα: «Την πληρώνω για να ευχαριστεί εμένα, όχι για να μην ευχαριστεί άλλους.»
Ήταν ωραίοι τύποι οι πρόγονοί μας και ετοιμόλογοι, όπως θα διαπιστώσετε διαβάζοντας τη συνέχεια. Ο Αρίστιππος ήταν ο ιδρυτής της ηδονιστικής σχολής και ένας απ’ τους μεγαλύτερους θαυμαστές της Λαΐδας. Ζούσαν μαζί για μία περίοδο και την υπερασπίστηκε σθεναρά, όταν κάποιος τον ρώτησε αν ντρέπεται που ζει με μία πόρνη. Ο Αρίστιππος είπε: «Σου φαίνεται περίεργο να ζεις σε ένα σπίτι, που πριν από εσένα, ζούσαν άλλοι; Ή δεν ταξιδεύεις με πλοίο, που ταξίδεψαν κι άλλοι; Φυσικά και όχι. Με τον ίδιο τρόπο, δεν είναι ντροπή να είσαι με μία γυναίκα, που έχει σχέσεις και με άλλους».

Ο κωμικός ποιητής Επικράτης παρομοίασε τη Λαΐδα με έναν αετό, που κατασπαράσσει τα πάντα όταν είναι νέος και γερός, ενώ όταν γερνά, δεν μπορεί  ούτε καν να τραφεί μόνος του. Ήθελε με αυτό το δεικτικό σχόλιο, να καυτηριάσει τη ζωή της μεγάλης εταίρας, η οποία όταν μεγάλωσε, έγινε μία φτωχή μαστροπός.
Ο θάνατός της προήλθε είτε από πνιγμό, όταν ένα κουκούτσι ελιάς κόλλησε στον λαιμό της, είτε από ανακοπή καρδιάς, κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής πράξης. Ως προς το τέλος της, επικρατεί σύγχυση και πολλά σενάρια. Άλλοι λένε, ότι η Λαΐδα έφυγε από την Κόρινθο, παντρεύτηκε τον αγαπημένο της, τον Ιππόστρατο και έζησε μαζί του στη Θεσσαλία, μέχρι το τέλος της ζωής της. Εκεί υπάρχει κι ένα τάφος, που υποθέτουν οι αρχαιολόγοι ότι ανήκει σε μία εταίρα.

Άλλοι, όμως, υποστηρίζουν ότι υπήρχαν δύο διαφορετικές εταίρες με το ίδιο όνομα. Η μία που γεννήθηκε και πέθανε στην Κόρινθο, ήταν μερικές δεκαετίες μεγαλύτερη. Η άλλη που πέθανε στη Θεσσαλία, είχε έρθει στην Ελλάδα ως δούλα απ’ τη Σικελία. Όπως και να έχει το τέλος της, το βέβαιο είναι, ότι κατά τη διάρκεια της ζωής της υπήρξε σπουδαία και αξεπέραστη, ασκώντας ένα επάγγελμα που οι αρχαίοι Έλληνες σέβονταν.

Αρκεί να μπορούσαν να πληρώσουν το τίμημα. Και η Λαϊς είχε το υψηλότερο.!!

Η βότκα σκοτώνει τους Ρώσους

Σημαντική αιτία για τη μεγάλη θνησιμότητα των Ρώσων αποτελεί η κατανάλωση βότκας, σύμφωνα με νέα διεθνή μελέτη. Της έρευνας ηγήθηκαν ο καθηγητής Νταβίντ Ζαρίτζε, του Ρωσικού Κέντρου Ερευνών Καρκίνου της Μόσχας, και ο καθηγητής σερ Ρίτσαρντ Πέτο, του πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Όπως προέκυψε, η πολλή βότκα αποτελεί σημαντικό αίτιο για την πολύ μεγάλη θνησιμότητα των ρώσων ανδρών, το 25% των οποίων πεθαίνουν πριν τα 55. Η μελέτη διαπίστωσε πως όσοι έπιναν τρία ή περισσότερα μπουκάλια βότκα την εβδομάδα, αντιμετώπιζαν υπερδιπλάσιο κίνδυνο πρόωρου θανάτου σε σχέση με όσους έπιναν λιγότερο από ένα μπουκάλι εβδομαδιαίως. Αναλυτικότερα, ένας γερός πότης (πάνω από ενάμισι λίτρο βότκα την εβδομάδα) και ταυτόχρονα καπνιστής, ηλικίας 35 έως 54 ετών, είχε 35% κίνδυνο πρόωρου θανάτου έναντι μόνο 16% για κάποιον που έπινε λιγότερο από μισό λίτρο βότκα την εβδομάδα. Οι κίνδυνοι πρόωρου θανάτου για άτομα μεγαλύτερης ηλικίας (55 έως 74 ετών) ήσαν 64% και 50% αντίστοιχα.

Μια μικρότερη έρευνα πριν από πέντε χρόνια, που είχε δημοσιευτεί στο ίδιο ιατρικό περιοδικό, είχε καταλήξει σε ανάλογα συμπεράσματα για τους κινδύνους της υπερκατανάλωσης βότκας, η οποία στη Ρωσία είναι πολύ φθηνή (μισό λίτρο κοστίζει γύρω στα 150 ρούβλια, δηλαδή περίπου τρία ευρώ).

Ανακαλύφθηκαν δύο άγνωστα ποιήματα της Σαπφούς

Ο Αμερικανός παπυρολόγος Dirk Obbink, Καθηγητής στο τμήμα κλασικών σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης, υποστηρίζει ότι ανακάλυψε δύο άγνωστα ποιήματα της Σαπφούς. Γραμμένα σ’ ένα κομμάτι αρχαίου πάπυρου, που προσέφερε στον δρα Obbink «ανώνυμος συλλέκτης» στο Λονδίνο, είναι «πέραν πάσης αμφιβολίας» έργα της Σαπφούς, ισχυρίζεται ο Καθηγητής, και προέρχονται από το πρώτο βιβλίο της.
Το ένα σώζεται σχεδόν εξ ολοκλήρου και εμπεριέχει αναφορές στους αδελφούς της ποιήτριας, τον Χάραξο και τον Λάριχο. Σε μια πρώιμη εκδοχή του άρθρου του, που θα δημοσιευθεί στο γερμανικό επιστημονικό περιοδικό «Zeitschrift fur Papyrologie und Epigraphik», ο Καθηγητής ανατρέχει στον Ηρόδοτο, ο οποίος αναφέρεται σε μία έμμετρη κριτική της Σαπφούς για τον Χάραξο και την ερωμένη του. Μέχρι σήμερα, οι ιστορικοί αμφισβητούσαν την ύπαρξη του Χάραξου, αφού το όνομά του δεν εντοπίζεται πουθενά στα γνωστά έργα της ποιήτριας. Ωστόσο, το όνομα αναφέρεται στην αρχή του ανευρεθέντος ποιήματος, όπου ο αφηγητής συμβουλεύει τον συνομιλητή του να προσευχηθεί στην Ήρα για την ασφαλή επιστροφή του στη Λέσβο με το πλοίο του άθικτο. Στις τελευταίες στροφές, «η Σαπφώ εκφράζει την ελπίδα ότι ο Λάριχος θα μεγαλώσει και θα γίνει άντρας», γράφει ο Dirk Obbink.
Το δεύτερο ποίημα σώζεται πιο αποσπασματικά και απευθύνεται στην Αφροδίτη, όπως πολλά άλλα από τα ερωτικά έργα της Σαπφούς. Ο Καθηγητής πιθανολογεί ότι ο πάπυρος προέρχεται από την πόλη Οξύρρυγχος της Αιγύπτου και χρονολογείται στον 3ο μ.Χ. αιώνα.
Η Σαπφώ θεωρείται με την ποίησή της, που ήταν γραμμένη στην αιολική διάλεκτο, ως η σημαντικότερη λυρική ποιήτρια της αρχαιότητας. Ο Πλάτων την ονομάζει «σοφή» και «δέκατη Μούσα», ο Ανακρέων «ηδυμελή», ο Λουκιανός «μελιxρόν αύχημα Λεσβίων» οι Ιουλιανός και Αντίπατρος «θηλυκό Όμηρο» και «τιμή Λεσβίων γυναικών», ενώ ο Στράβων «θαυμαστόν τέρας». Ο Οράτιος, στη 2η ωδή του, μας λέει ότι ακόμα και οι νεκροί στον κάτω κόσμο ακούν τα τραγούδια της με θαυμασμό σε ιερή σιγή.
Μετά τον θάνατό της, στην Λέσβο έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της. Στις Συρακούσες και την Πέργαμο στήθηκαν αγάλματά της, ενώ στις Συρακούσες κατασκευάστηκε και ένα κενοτάφιο σε ανάμνησή της.

Η Fiat αλλάζει όνομα και φεύγει από την Ιταλία

Η Fiat, η οποία πρόσφατα συγχωνεύτηκε με την Κράισλερ, μετακινεί τα κεντρικά γραφεία της διοίκησής της στην Ολλανδία και μεταφέρει τη φορολογική της έδρα στη Βρετανία. Η εταιρία παράλληλα θα εισαγάγει τις μετοχές της στη Γουόλ Στριτ, ενώ θα παραμείνει εισηγμένη στο χρηματιστήριο του Μιλάνου.

Η διοίκηση της Fiat Chrysler Automobiles διατείνεται ότι οι κινήσεις αυτές δεν έχουν στόχο την αποφυγή καταβολής φόρων, παρά το ότι η Βρετανία διαθέτει ένα πολύ πιο ευνοϊκό φορολογικό καθεστώς για τις επιχειρήσεις από ό,τι η Ιταλία.

Σε ανακοίνωσή του ο όμιλος ανέφερε ότι δεν αναμένει σημαντική μεταβολή των φόρων που καταβάλει, ενώ ανέφερε εξάλλου πως κατέγραψε υψηλότερα προ φόρων κέρδη από το αναμενόμενο το 2013, αλλά αναμένει χαμηλότερα κέρδη το 2014.

Η ιταλική εταιρία έλεγχε την αμερικανική από το 2009, αλλά εξαγόρασε το υπόλοιπο 41,5% των μετοχών της αυτό τον μήνα.

Νωρίτερα σήμερα, στη συνάντηση του Διοικητικού Συμβουλίου της Φίατ στην ιστορική της έδρα, στο Τορίνο, ανακοινώθηκε ότι τα καθαρά κέρδη ανήλθαν σε 1,95 δισεκ. ευρώ το 2013, από 0,9 το προηγούμενο οικονομικό έτος.

Οι πωλήσεις της σε παγκόσμιο επίπεδο αυξήθηκαν 3% στα 4,35 εκατ. οχήματα, αν και η εταιρεία συνέχισε να χάνει χρήματα στην Ευρώπη.

Το καθαρό της χρέος αυξήθηκε ελαφρά από 6,55 σε 6,65 δισεκ. ευρώ.

Το ΔΣ της εταιρείας απέκλεισε το ενδεχόμενο να δώσει μερίσματα στους μετόχους, για να διατηρήσει το επίπεδο ρευστότητάς της.

Στον όμιλο Fiat Chrysler ανήκουν μάρκες όπως οι Jeep, Dodge, Alfa Romeo, Maserati and Ferrari.

Ετοιμάζονται τα αγροτικά μπλόκα

Πιθανά και μέσα στο Σαββατοκύριακο θα αποφασίσουν για τις μορφές των κινητοποιήσεων στις οποίες θα προχωρήσουν τις επόμενες ημέρες οι αγρότες από την Κεντρική και Ανατολική Μακεδονία και τη Στερεά Ελλάδα. Αντιπροσωπεία της Πανελλαδικής Συντονιστικής Επιτροπής Αγροτών που τους εκπροσωπεί, είχαν αργά σήμερα το απόγευμα συνάντηση με τον υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων, στον οποίο εξέθεσαν τα αιτήματά τους.

Σε δηλώσεις τους χαρακτήρισαν τη συνάντηση απογοητευτική, υποστηρίζοντας πως δεν υπάρχει πραγματικό ενδιαφέρον για τον πρωτογενή τομέα. «Ένα χρόνο μετά βρισκόμαστε σε σημείο μηδέν.

Καμία από τις δεσμεύσεις που είχαν πέρυσι δοθεί δεν έχει προχωρήσει. Το αγροτικό πετρέλαιο, για παράδειγμα, βρίσκεται στα σπάργανα» δήλωσε το μέλος της Συντονιστικής, προσθέτοντας: «Ζητάμε δικαίωμα στην παραγωγή. Αυτό θα είναι και το σύνθημα των κινητοποιήσεων μας». Σημείωσε, επίσης, ότι θα μεταφερθούν τα αποτελέσματα της συνάντησης στους αγρότες και ενδέχεται ακόμη και μέσα στο Σαββατοκύριακο να ληφθούν αποφάσεις για τις κινητοποιήσεις.

Οι αγρότες ζητούν να υλοποιηθούν οι δεσμεύσεις σε ό,τι αφορά στη μείωση του κόστους παραγωγής και σε ό,τι αφορά στο φορολογικό η τήρηση βιβλίων να αφορά σε τζίρο άνω των 20.000 ευρώ.

Συρία: Προώθηση κυβερνητικών στο Χαλέπι

Προς το διεθνές αεροδρόμιο του Χαλεπιού, στο νοτιοανατολικό άκρο της πόλης, προωθήθηκαν οι δυνάμεις του Σύρου προέδρου, Μπασάρ αλ Άσαντ. Ο συριακός στρατός προωθήθηκε ελαφρά, για πρώτη φορά εδώ και έναν χρόνο, καταλαμβάνοντας τον τομέα του Καρμ αλ Κασρ, στα νοτιοανατολικά της πόλης.

«Οι κάτοικοι των συνοικιών Μαϊσάρ, Μαρτζέ και Ενζάρατ (οι οποίες ελέγχονται από τους αντάρτες) φεύγουν εξαιτίας των μαχών, κατευθυνόμενοι σε συνοικίες που ελέγχονται από το καθεστώς στα δυτικά της πόλης», προστίθεται στην ανακοίνωση.

Είναι η πρώτη φορά που ο στρατός επιχειρεί να μπει στο Χαλέπι από την περιφέρειά του. Μέχρι σήμερα οι κυβερνητικές δυνάμεις έκαναν επιθέσεις από τις συνοικίες που ελέγχουν, εντός της πόλης. Η εφημερίδα Αλ Ουάταν ανέφερε επίσης ότι ο στρατός έθεσε υπό τον έλεγχό του ορισμένες μικρές κοινότητες, όπως τις Μπαλούρα, Καρμ αλ Κασρ και Κασρ αλ Τάραμπ και έχει πλησιάσει στο Μαϊσάρ, το προπύργιο των ανταρτών στα νοτιοανατολικά του Χαλεπιού. Στα βόρεια του Χαλεπιού, στο χωριό Μααρέτ αλ Ράτικ, σημειώθηκαν επίσης μάχες μεταξύ των ανταρτών και ανδρών του Ισλαμικού Κράτους στο Ιράκ και το Λεβάντε (ΙΚΙΛ).

Στην πυρά γιατί έκανε σχέση με μη Εβραία

Στην... πυρά σφοδρών επικρίσεων βρίσκεται από την Κυριακή ο πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπέντζαμιν Νετανιάχου, μετά την αποκάλυψη ότι ο γιος του έχει σχέση με μια κοπέλα η οποία δεν είναι Εβραία. Σύμφωνα με δημοσίευμα της νορβηγικής εφημερίδας Dagen, ο Γιαϊρ Νετανιάχου, ο 23χρονος γιος του Ισραηλινού πρωθυπουργού Μπέντζαμιν Νετανιάχου, έχει σχέση με την 25χρονη Νορβηγίδα Sandra Leikanger, η οποία αυτή την περίοδο είναι φοιτήτρια στο Ισραήλ. Οι συντηρητικοί κύκλοι του Ισραήλ αντέδρασαν αμέσως στις σχετικές πληροφορίες, επισημαίνοντας ότι ο γιος του πρωθυπουργού της χώρας πρέπει να είναι περισσότερο προσεκτικός με τις επιλογές του, και να μην δίνει δικαιώματα.

Λεμόνι για τα σπυράκια

Οι δερματολόγοι τονίζουν ότι η διατροφή παίζει σημαντικό ρόλο στην όψη της επιδερμίδας. Έτσι, πρέπει να επιλέγουμε θρεπτικές τροφές που συμβάλλουν στην υγεία του δέρματος. Ιδιαίτερα όσον αφορά την ακμή, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η διατροφή δεν αποτελεί την αιτία της πάθησης, όμως μπορεί να πυροδοτήσει την εμφάνιση των εξανθημάτων. Από την άλλη όμως, οι σωστές διατροφικές επιλογές βοηθούν ώστε να απαλλαγούμε από τα ανεπιθύμητα σπυράκια. Το λεμόνι είναι πλούσιο σε βιταμίνη C. Η βιταμίνη C έχει αντιοξειδωτική δράση κι έτσι προστατεύει τα κύτταρα και τους ιστούς από τις βλάβες που προκαλούν οι ελεύθερες ρίζες. Οι ελεύθερες ρίζες είναι ασταθή μόρια οξυγόνου τα οποία καταστρέφουν τα κύτταρα και τους ιστούς όταν υπάρχει φλεγμονή.

Το λεμόνι είναι όξινο κι έτσι μπορεί να προκαλέσει καούρες. Έτσι, πρέπει να προσέχουμε τις ποσότητες που καταναλώνουμε. Μισό ποτήρι νερό με χυμό από μισό λεμόνι είναι η ιδανική αναλογία για να επωφεληθούμε από τα θρεπτικά συστατικά. Οι διατροφολόγοι συνιστούν να καταναλώνουμε το μείγμα το πρωί, κατά προτίμηση με καλαμάκι, ώστε να αποφύγουμε τη φθορά του σμάλτου των δοντιών.

Τα σημάδια που δείχνουν Αλτσχάιμερ

Μήπως τελευταία χάνετε αντικείμενα, ξεχνάτε σημαντικά πράγματα, τα οποία όμως είναι πρόσφατα, αλλά θυμάστε με ακρίβεια τα παλαιότερα; Η ελάττωση των δυνατοτήτων της μνήμης είναι φυσιολογική με την πάροδο της ηλικίας, ωστόσο θα πρέπει να γνωρίζετε ότι η απώλεια μνήμης μπορεί να κρύβει μια εξελισσόμενη άνοια ή ακόμη χειρότερα τη νόσο Αλτσχάιμερ.

Δείτε ποια είναι, σύμφωνα με τους ειδικούς της Εταιρείας Νόσου Αλτσχάιμερ, τα «σημάδια» συναγερμού, που θα πρέπει να σας ανησυχήσουν!

- Ξεχνάτε ονόματα και φυσιογνωμίες ανθρώπων

- Ξεχνάτε τα πρόσφατα γεγονότα, παρόλο που θυμάστε πολύ καλά τα παλαιότερα

- Συναντάτε συχνά δυσκολία στο να εκφραστείτε και δεν μπορείτε να βρείτε τις κατάλληλες λέξεις

- Χάνετε συχνά προσωπικά αντικείμενα

- Αντιμετωπίζετε δυσκολίες σε καθημερινά πράγματα, τα οποία παλαιότερα σας φαίνονταν πολύ εύκολα

- Δυσκολεύεστε να προσανατολιστείτε στο χώρο ή χάνετε το δρόμο ακόμη και σε περιοχές που γνωρίζετε καλά

Σύμφωνα με τους επιστήμονες η νόσος Αλτσχάιμερ είναι η πιο συχνή μορφή άνοιας και αφορά συνολικά 160.000 Έλληνες.

Η πανούκλα μπορεί να εμφανιστεί ξανά

Οι υγειονομικές αρχές και οι επιστήμονες δεν μπορούν να εφησυχάζουν για την πλήρη εξαφάνιση της πανούκλας. Η πανώλη μπορεί να επιστρέψει στο μέλλον, καθώς η επιστήμη ακόμα δεν έχει κατανοήσει τον τρόπο εξαφάνισης της. Η πανούκλα προκαλείται από το βακτήριο Yersinia pestis και σήμερα κυκλοφορούν 155 διαφορετικά στελέχη του, που όλα προέρχονται από το θανατηφόρο μεσαιωνικό στέλεχος.

Δύο τρομερά θανατηφόρες πανδημίες πανούκλας στην Ευρώπη, του Ιουστινιανού στην Ανατολική Ευρώπη (Βυζάντιο) και του «Μαύρου Θανάτου» στη μεσαιωνική Δυτική Ευρώπη, κάθε μία εκ των οποίων σκότωσε δεκάδες εκατομμύρια ανθρώπους, προκλήθηκαν από διαφορετικά στελέχη του ίδιου παθογόνου μικροοργανισμού - και θα μπορούσαν να ξανασυμβούν, σύμφωνα με μια νέα διεθνή επιστημονική έρευνα.
Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι, με βάση αυτά τα ευρήματα, δεν μπορεί να αποκλειστεί πως ένα νέο στέλεχος της πανούκλας (βουβωνικής πανώλους) θα ξεπηδήσει πάλι από τα τρωκτικά - φορείς και θα πλήξει ξανά τους ανθρώπους στο μέλλον. Το βακτήριο «υπνώττει» στα σώματα των τρωκτικών, ώσπου ξαφνικά υφίσταται μεταλλάξεις και προκαλεί επιδημίες. Σε χώρες όπως η Μαγαδασκάρη, τα ξεσπάσματα πανώλους συνεχίζουν να είναι συχνά.

Οι ερευνητές από πολλές χώρες, με επικεφαλής τον Χέντρικ Πουινάρ του καναδικού πανεπιστημίου Μακμάστερ και τον Ντέιβ Βάγκνερ του πανεπιστημίου της Βόρειας Αριζόνα, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο ιατρικό περιοδικό για λοιμώδη νοσήματα "The Lancet Infectious Diseases", σύμφωνα με τους «Τάιμς της Νέας Υόρκης», τη βρετανική «Γκάρντιαν» και το "New Scientist", δήλωσαν ότι δεν πρέπει να υπάρχει εφησυχασμός. Όπως επεσήμαναν, χρειάζεται να απαντηθούν ορισμένα ζωτικά ερωτήματα, όπως γιατί η πιο πρόσφατη πανδημία πανούκλας στην μεσαιωνική Ευρώπη, που μεταξύ 1347 - 1351, μέσα σε τέσσερα μόλις χρόνια, εξόντωσε 50 έως 100 εκατομμύρια (σχεδόν τον μισό πληθυσμό της Ευρώπης) τελικά «έσβησε» μόνη της.

Λιγότερα πράγματα ήσαν ως τώρα γνωστά για την προέλευση και την αιτία της παλαιότερης «πανούκλας του Ιουστινιανού» και κατά πόσο έχει κάποια σχέση με την πανδημία που εμφανίστηκε μετά από περίπου 800 χρόνια. Η πανούκλα του Ιουστινιανού (που, αφού έπληξε την Κωνσταντινούπολη, σκότωσε και τον ίδιο) ξέσπασε τον 6ο αιώνα μ.Χ. και εκτιμάται ότι οδήγησε στο θάνατο 30 έως 50 εκατ. ανθρώπους (πιθανώς το 25% έως 50% του πληθυσμού της τότε εποχής). Η νόσος σάρωσε την Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική, την Αραβική χερσόνησο και μεγάλο μέρος της Ασίας.
Οι ερευνητές απομόνωσαν δείγματα DNA από τα δόντια δύο θυμάτων της πανούκλας κατά την εποχή του βυζαντινού αυτοκράτορα, τα οποία είχαν ταφεί στη νότια Βαυαρία της Γερμανίας (μέχρι εκεί είχε φθάσει η πανδημία) μεταξύ 541 και 543 μ.Χ. Πρόκειται για τα αρχαιότερα δείγματα γονιδιώματος από θύματα της πανούκλας, που έχουν μελετηθεί μέχρι σήμερα.

Οι επιστήμονες, αφού «διάβασαν» το γονιδίωμα του αρχαίου θανατηφόρου βακτηρίου, το σύγκριναν με πάνω από 100 πιο σύγχρονα στελέχη του. Η συγκριτική γενετική ανάλυση έδειξε πως το στέλεχος της πανώλους που ήταν υπεύθυνο για την πανούκλα του Ιουστινιανού, ήταν μια ειδική περίπτωση, ένα εξελικτικό «αδιέξοδο» που στη συνέχεια έσβησε τελείως και γι’ αυτό ήταν διαφορετικό από τα στελέχη ενός πιο ανθεκτικού βακτηρίου, που εξελίχτηκαν αργότερα και τα οποία όχι μόνο οδήγησαν στον «Μαύρο Θάνατο» της μεσαιωνικής Ευρώπης, αλλά και στις κατοπινές πανδημίες της ίδιας λοιμώδους νόσου μέχρι τις μέρες μας.

Η τρίτη και πιο πρόσφατη πανδημία, στα μέσα του 19ου αιώνα, που εξαπλώθηκε με αφετηρία το Χονγκ Κονγκ και σκότωσε περίπου 12 εκατ. ανθρώπους στην Κίνα και την Ινδία (αλλά δεν εξαπλώθηκε στην Ευρώπη), θεωρείται ότι προκλήθηκε από ένα βακτήριο - εξελικτικό απόγονο του στελέχους της μεσαιωνικής πανούκλας, το οποίο αποδείχτηκε πιο ικανό να επιβιώνει, σε σχέση με το αρχαιότερο στέλεχος της εποχής του Ιουστινιανού.

«Γνωρίζουμε ότι το βακτήριο Yersinia pestis μεταφέρθηκε από τα τρωκτικά στους ανθρώπους στη διάρκεια της ιστορίας και ότι τέτοιοι πληθυσμοί τρωκτικών με πανώλη υπάρχουν ακόμα σήμερα σε πολλά μέρη του κόσμου. Αν η πανώλη του Ιουστινιανού μπόρεσε να ξεσπάσει στον ανθρώπινο πληθυσμό, να προκαλέσει μια μαζική πανδημία και μετά να σβήσει, αυτό δείχνει ότι κάτι ανάλογο θα μπορούσε να συμβεί ξανά. Ευτυχώς τώρα έχουμε αντιβιοτικά, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της νόσου, πράγμα που λιγοστεύει τις πιθανότητες μιας ακόμα ανθρώπινης πανδημίας μεγάλης κλίμακας», δήλωσε ο Ντέιβ Βάγκνερ.

Οι επιστήμονες πιστεύουν ότι η πανούκλα του Ιουστινιανού εμφανίστηκε αρχικά στην Ασία (φθάνοντας στο Βυζάντιο μέσω του «Δρόμου του Μεταξιού»), όμως δεν μπορούν ακόμα να τη συνδέσουν με παλαιότερες επιδημίες, όπως της Αθήνας (το 430 π.Χ.) ή των Αντωνίνων (165 - 180 μ.Χ.). Δεν αποκλείουν πάντως ότι οι επιδημίες αυτές προήλθαν από ξεχωριστά ανεξάρτητα στελέχη του ίδιου βακτηρίου Yersinia pestis.

«Η νέα μελέτη εγείρει το ενδιαφέρον ερώτημα γιατί ένας παθογόνος μικροοργανισμός τόσο πετυχημένος και τόσο θανατηφόρος έσβησε. Μια πιθανότητα είναι ότι οι ανθρώπινοι πληθυσμοί εξελίχτηκαν έτσι ώστε έγιναν λιγότερο ευάλωτοι. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι οι αλλαγές στο κλίμα κατέστησαν πιο δύσκολη την επιβίωση του βακτηρίου» δήλωσε ο καθηγητής Έντουαρντ Χολμς του πανεπιστημίου του Σίδνεϊ.